Historia Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej

Inicjatywa i pierwszy okres działalności

Wiadomo, że 13 czerwca 1890 roku w Bydgoszczy niemieccy urzędnicy kolejowi założyli ”Beamten – Wohnungsverein” GmbH. To pierwsza, najstarsza poprzedniczka prawna naszej Spółdzielni. Bydgoszcz była wówczas ważnym ośrodkiem administracyjnym tj. stolicą regencji w państwie pruskim. Warto przy tym zauważyć, iż założenie wówczas tej firmy – odpowiednika Spółdzielni, było pionierskim działaniem w dziedzinie zbiorowego zaspakajania potrzeb mieszkaniowych w tej formule prawnej. Równolegle bowiem w tym samym roku zarejestrowana została tylko jedna firma – odpowiednik spółdzielni mieszkaniowej – w Poznaniu. To prawdziwe początki tak zorganizowanej działalności w mieszkalnictwie na ziemiach polskich.

Trzeba także odnotować, iż w okresie do czasu wybuchu I-szej wojny światowej zbudowano 33 kamienice, które stanowiły całość jej zasobów mieszkaniowych aż do roku 1959. Nie można więc tego okresu w historii nie doceniać, gdyż do dziś BSM zarządza 28 kamienicami z pierwszego okresu jej działalności (na okładkach kolejnych wydań Informatora- prezentowaliśmy ich zdjęcia), w których znajduje się 278 lokali mieszkalnych o łącznej powierzchni użytkowej 17900 m2. Dla ścisłości sprawy informujemy, że kamienice przy ul. Staszica zostały przekazane w latach 70- tych do zasobów miasta, gdzie do dziś pełnią ważną funkcję obiektów użyteczności publicznej.

Istotnym elementem w historii po odzyskaniu niepodległości było przejęcie zasobów mieszkaniowych z rąk niemieckich. Do przezwyciężenia najtrudniejsze były bariery formalno-prawne. Dzięki zaangażowaniu wielu wybitnych mieszkających w Bydgoszczy Polaków, wśród których należy wymienić: mec. Melchiora Wierzbickiego, księdza Jana Filipiaka, dr Jana Biziela oraz Czesława Turowskiego oraz Teofila Gackowskiego, ówczesne zasoby mieszkaniowe zostały prawnie przejęte z rąk niemieckich w trybie administracyjnym. W roku 1919 sporządzony został stosowny Memoriał i dostarczony do Urzędu Osadniczego w Poznaniu. Niezwykłą odwagą i determinacją wykazał się wówczas Teofil Gackowski, który skutecznie przedostał się przez tereny objęte Powstaniem Wielkopolskim i dostarczył potrzebne dokumenty do właściwego Urzędu w Poznaniu.

Już w styczniu 1920 roku poznańscy urzędnicy na pierwszego polskiego administratora Spółdzielni wyznaczyli Pana Czesława Turowskiego, który wespół z kilkunastoma działaczami zaczął kierować Spółdzielnią. W kolejnych latach coraz więcej dokumentów powstawało w języku polskim i systematycznie rozwijały działalność organy Spółdzielni złożone z Polaków.

Pierwsze Walne Zgromadzenie Członków odbyło się 22 grudnia 1921 roku, a na kolejnym w dniu 12 czerwca 1922 roku przyjęto zmieniony Statut Spółdzielni. Jednocześnie przystąpiono do intensywnych prac remontowych. W tym okresie zasoby mieszkaniowe Spółdzielni nie stanowiły zwartego osiedla, były rozproszone w kilku rejonach miasta przy następujących ulicach: Bocianowo 41, 43, 45; Chrobrego 2, 4, 6; Cieszkowskiego 13, 15; Garbary 26, 28; Hanki Sawickiej (obecnie Mazowieckiej) 1, 3, 27; Hetmańskiej 15; Kołłątaja 1; Krasińskiego 13, 15, 17; Libelta 12 (obecnie Szwalbego 2); Pomorskiej 31, 33, 49, 51; Sowińskiego 22a, 22b; Staszica 3, 5, 7; Sienkiewicza 42; Żółkiewskiego 7, 9; Spośród nich w chwili obecnej do BSM należy nadal 28 kamienic.

his01

 budynki ul. Cieszkowskiego 13, 15

W czerwcu 1925 roku Spółdzielnia została na nowo zarejestrowana pod nazwą Towarzystwo Mieszkaniowe Spółdzielnia z ograniczoną odpowiedzialnością w Bydgoszczy. W okresie międzywojennym (1920-1939) Towarzystwo Mieszkaniowe swoją działalność skoncentrowało na utrzymaniu własnych zasobów w jak najlepszym stanie technicznym. W 1937 roku wykupiło tereny pod budowę budynków mieszkalnych przy ulicy Jackowskiego (obecnie są to budynki o nr administracyjnych: 3, 7, 9, 11), a w następnym opracowało dokumentację. Realizację tych ambitnych planów inwestycyjnych uniemożliwił wybuch II wojny światowej.

W latach okupacji zasobami Spółdzielni zarządzały władze niemieckie. Większość spółdzielczych mieszkań zajęli Niemcy, a dotychczasowych właścicieli wykwaterowano. Wielu działaczy spółdzielczych zginęło. Dla ich upamiętnienia w 1980 roku, podczas uroczystych obchodów 90-lecia istnienia na frontonie siedziby Zarządu Spółdzielni odsłonięto tablicę z ich nazwiskami.

Historia Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej po II Wojnie Światowej

Lata powojenne (1945-1956)

Po II wojnie światowej spółdzielczość mieszkaniowa mająca bogatą i różnorodną tradycję przedwojenną oraz czynnie uczestnicząca w odbudowie substancji mieszkaniowej w Polsce – została pozbawiona po 1949 r. jakichkolwiek możliwości rozwoju oraz wpływu na posiadane przez nią zasoby mieszkaniowe.

W tej sytuacji całkowitą kontrolę nad mieszkalnictwem przejęło państwo próbując z założenia zaspokoić potrzeby mieszkaniowe ludności na minimalnym poziomie. Ustawa z 26 lutego 1951 r. pozbawiała ostatecznie spółdzielnie mieszkaniowe wpływu na posiadane przez nie obiekty, podając pod publiczną gospodarkę lokale, wyjęte dotychczas spod tych przepisów jako nowo wybudowane lub gruntownie naprawione.

Po 1951 r. za całokształt spraw związanych z gospodarką mieszkaniową odpowiadało bezpośrednio państwo. Spowodowało to szereg negatywnych zjawisk społecznych i ekonomicznych. Dopiero za sprawą Uchwały nr 269 Prezydium Rządu z 1954 r., pozwalającej na działalność określonym rodzajom spółdzielni własnościowych, chciano zmniejszyć choć trochę powszechny niedobór mieszkań, ściągając przy okazji pieniądze z rynku. Innym wyłomem w dotychczasowej polityce mieszkaniowej, o minimalnym wprawdzie znaczeniu dla spółdzielczości, było wyłączenie spod publicznej gospodarki lokalami domów i mieszkań do 4 izb o powierzchni nie większej niż 110 m2.

Trudne problemy pierwszych lat wolności po wojnie, na gruncie Towarzystwa Mieszkaniowego w Bydgoszczy, bo taką nazwę nosiła jeszcze nasza Spółdzielnia, były rozwiązywane dzięki przedwojennym działaczom, z Zarządu i Rady Nadzorczej, którzy natychmiast po wyzwoleniu, włączyli się do pracy organizatorskiej. Byli to Teofil Gackowski, Józef Mencel, Ludwik Rybicki, Klemens Pawelski, Paweł Zimny, Teofil Nowakowski, Paweł Hammling i Stanisław Graczykowski.

W I Walnym Zgromadzeniu po wojnie wzięło udział 250 członków, co świadczy o głębokiej więzi członków ze Spółdzielnią. Potwierdzone to zostało na kolejnych Walnych Zgromadzeniach w dniu 16 kwietnia 1946 r., kiedy to podjęto uchwałę o zaciągnięciu kredytu na remonty zniszczonych dachów oraz w dniu 18 marca 1948 r. o podwyższeniu opłat na konserwację zasobów mieszkaniowych. Pozyskane w ten sposób środki finansowe oraz dotacja państwowa, pozwoliły na przeprowadzenie znaczących remontów w 24 budynkach. Łącznie wówczas spółdzielnia zarządzała 33 budynkami.

his02

budynek ul. Kołłątaja 1,
lata 50-te

his03

kamienica ul. Staszica 5,
w której mieszkał Teofil Gackowski

W roku następnym, w dniu 29 grudnia 1949 r. na Nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu, przyjmując nowy statut, zmieniono nazwę spółdzielni na „Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa”.

Dużym problemem dla władz spółdzielni był fakt zajmowania spółdzielczych mieszkań przez nie członków. Sprawa ta została formalnie załatwiona dopiero w 1958r., po decyzjach władz państwowych, o wyłączeniu również lokali spółdzielczych spod publicznej gospodarki lokalami. Troska o poprawę stanu technicznego budynków nie pozwalała wówczas na starania o budowę nowych domów, chociaż pamiętano o planach sprzed wybuchu wojny.

Lata 1957- 1980

Sygnalizowane zmiany w samej spółdzielczości przed październikiem 1956 r., jak i przede wszystkim popaździernikowe ożywienie spowodowały, że zwołany na koniec grudnia 1956 r. I Krajowy Zjazd Delegatów Spółdzielni Mieszkaniowych doprowadził do restytuowania struktur i działalności spółdzielczości mieszkaniowej w PRL. W trakcie obrad zjazdu delegaci krytycznie ocenili przeszłość. Podjęto szereg uchwał, które miały ukierunkować działalność spółdzielczości mieszkaniowej w następnych latach. Jedną z najważniejszych było powołanie samego Związku Spółdzielni Mieszkaniowych. Ważnymi postulatami Zjazdu adresowanymi do władz centralnych było m. in. zapewnienie spółdzielniom dostępu do dogodnych kredytów, wyłączenie budynków spółdzielczych spod przepisów publicznej gospodarki lokalami i uregulowanie prawnego statusu poszczególnych Spółdzielni. W 1958 r. Założenia „nowej polityki mieszkaniowej” zostały przełożone na szereg aktów normatywnych. Najważniejszymi z nich były: Uchwała nr 59 Rady Ministrów w sprawie dodatkowej pomocy Państwa dla spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego, Uchwała nr 60 Rady Ministrów z dnia 15 marca w sprawie zakładowych funduszy mieszkaniowych, Uchwała nr 64 Rady Ministrów z dnia 15 marca 1959 r. w sprawie budownictwa zakładowych domów mieszkalnych i zarządzania nimi oraz Uchwała nr 65 w sprawie zapewnienia realnej wartości wkładów na mieszkaniowych książeczkach oszczędnościowych Powszechnej Kasy Oszczędności.

W porządku Walnego Zgromadzenia z dnia 30.XI.1956 r. zamieszczono punkt: „Powzięcie uchwały dotyczącej zabudowania terenu przy ul. Jackowskiego 7”, ostateczną decyzję w tej sprawie podjętow roku następnym (26.03.1957). Pomyślne rozpoczęcie przez Bydgoską Spółdzielnię Mieszkaniową, po raz pierwszy po zakończeniu II wojny światowej budowy dwóch budynków spowodowało zwiększenie liczby członków i napór na rozszerzenie zadań inwestycyjnych przy ulicy Jackowskiego i Lelewela (dzisiaj w zasobach innej spółdzielni).

Na początku lat 60-tych po staraniach spółdzielni mieszkaniowych, ruszyła kolejna w Bydgoszczy (po Osiedlu Leśnym i Kapuściskach), wielka budowa nowego osiedla, które przyjęło nazwę Błonie. Na rozległych Polach Ułańskich, o powierzchni 60 ha, miejscu ćwiczeń sprzed II wojny światowej 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich, Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa, SM „Budowlani”, „Zjednoczeni” i inne mniejsze spółdzielnie rozpoczęły budowę osiedla, które do dzisiaj wielu mieszkańców Bydgoszczy uważa za swoje i najpiękniejsze. W pierwszych projektach zakładano zabudowę jednorodzinną w systemie szeregowym. Stąd na osiedlu zespół szeregowy 24 domków przy ulicy Waryńskiego 3-49. Jednakże potrzeby mieszkaniowe spowodowały zmianę planów i przystąpiono do budowy domów trzypiętrowych przy dzisiejszej ulicy Abrahama, a następnie 4-piętrowych. Dopiero w roku 1967 pobudowano na osiedlu pierwsze budynki wysokie przy ulicy Korczaka 2 i 4. W dniu 22 marca 1963 roku na sesji Miejskiej Rady Narodowej nadano nazwy pierwszym ulicom na Błoniu: były to ulice Bojowników Polskiej Partii Robotniczej (dzisiaj 16 Pułku Ułanów Wlkp.), Marcelego Nowotki (obecnie Abrahama) i Ludwika Waryńskiego. W latach 1962-1967 zarządzanie i administrowanie nowo wybudowanymi przez BSM 6 budynkami na Błoniu odbywało się bezpośrednio z Zarządu BSM, mieszczącego się wówczas przy ulicy Jackowskiego 3. Dopiero z dniem 1 czerwca 1967 r., w związku z oddaniem na Błoniu do użytkowania w II półroczu kolejnych 10 bloków (Kasprzaka 2, 6, 8, 10;Korczaka 2, 4; Koszarowa 24A, 26A, Stawowa 29A, Waryńskiego 51) powołano Uchwałą Zarządu Zespół Administracji Domów, który był zaczątkiem administracji osiedla.

Pierwszą siedzibą administracji osiedla Błonie było mieszkanie nr 161 przy ulicy L. Waryńskiego 51. Kolejną siedzibą do 1975 r, było pomieszczenie w klubie „Czołówka” przy ulicy Okrzei 2, a od 1975 r. siedziba administracji mieści się w wybudowanym w tym samym roku budynku przy ulicy 16 Pułku Ułanów Wlkp.1. Dzisiejsze osiedle Błonie to obszar pomiędzy ul. ks. Schulza, Stawową, Wysoką i Szubińską. Do osiedla Błonie administracyjnie należą jeszcze dwa budynki poza tym terenem – przy ulicy Gnieźnieńskiej 3 i w Trzcińcu przy ulicy Gminnej 21. W latach 1971-1975 powstało centrum handlowe przy ulicy Broniewskiego 4, które stanowi rzeczywiste centrum handlowo-usługowe osiedla. Charakterystycznymi elementami osiedla Błonie są parki wewnątrz osiedla (Park 16 Pułku Ułanów Wlkp. i Skwer im. Władysława Dunarowskiego) oraz jedno-klatkowy wieżowiec przy ulicy Okrzei 2 z 239 mieszkaniami (tzw. mrówkowiec) – w owym czasie największy budynek w woj. bydgoskim i 15-klatkowy budynek niski przy ulicy Waryńskiego 51 (falowiec).

his04

budynek ul. Okrzei 2

Dzięki odważnym decyzjom kredytowym do 1970 roku Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa wybudowała ponad 2000 mieszkań. Analiza wyników działalności inwestycyjnej wskazuje na nierównomierny przyrost mieszkań w różnych latach. Szczególnie korzystnymi były lata 1967-68. Niezależnie od budowy domów, spółdzielnia też zabezpieczała budowę lokali handlowych i usługowych. Szczególnie ważne było wbudowanie na parterze budynku przy ulicy Waryńskiego 51, kilkunastu lokali użytkowych, gdzie dotychczas na osiedlu był tylko jeden mały pawilon.

Bieżące wpłaty na pokrycie kosztów eksploatacji, konserwacji i remontów nie pokrywały ponoszonych wydatków. W tej sytuacji spółdzielnia wzywała do czynów społecznych, których największe nasilenie występowało w latach 1954-1964. W tym okresie opłaty za mieszkanie w BSM należały do najniższych w kraju. Spowodowało to jednak w konsekwencji brak środków na prowadzenie prawidłowej gospodarki zasobami mieszkaniowymi. Dopiero uchwały Zebrania Przedstawicieli, odbytego w dniu 16 grudnia 1965 r. uznały potrzebę zwiększenia środków na bieżącą eksploatację, konserwację, remonty oraz zwiększenie inwestycji, przyjmując kompleksowy plan działania w zakresie gospodarki zasobami mieszkaniowymi na lata 1966-1970. Głównym celem tego planu było nie dopuszczenie do postępującej dekapitalizacji szczególnie starych zasobów wybudowanych przed 1920 rokiem. Po tych decyzjach nastąpiło odczuwalne zwiększenie środków na konserwację i remonty.

Dla realizacji poszerzonych zadań z dniem 1 stycznia 1964 r. utworzono własną grupę remontową. Dużą trudność w pracy stanowił wówczas brak rzemieślników. Mimo wielu trudności, w tym i materiałowych, w ramach czynu społecznego adaptowano mieszkanie na społeczne przedszkole, wybudowano warsztat rzemieślniczy. Przy współdziałaniu z mieszkańcami w budynku przy ulicy Garbary 26 i 28 zlikwidowano urządzenia sanitarne, znajdujące się w podwórzu i wprowadzono je do budynku. W budynkach przy ulicy Sowińskiego 22A i 22B ,Żółkiewskiego 7,9, Hanki Sawickiej 27 (obecnie Mazowieckiej), Pomorskiej 31, 33, Chrobrego 2, 4, 6, Staszica 3, 5, 7, Kołłątaja 1 i Libelta 12 (obecnie Szwalbego 2) wykonano remonty kapitalne i modernizację urządzeń sanitarnych, łazienek i posadzek. Wykonano też oświetlenie elektryczne na strychach i korytarzach piwnic we wszystkich budynkach starego budownictwa. Zespół Remontowo-Budowlany rozpoczął też działalność inwestycyjną, przystępując w 1977 r. do budowy 10 domów jednorodzinnych na ulicy Wiśniowej, na Miedzyniu. Własnymi siłami wybudował nową siedzibę administracji Zarządu przy ulicy Grunwaldzkiej 12 oraz pomieszczenia dla administracji osiedla Błonie, warsztaty, magazyny i Dom Kultury „ORION”.

Trzecim osiedlem po Śródmieściu i Błoniu, gdzie aktualnie Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa posiada budynki jest Szwederowo. Pierwsze budynki spółdzielcze, które aktualnie wchodzą w skład zasobów Spółdzielni na Szwederowie powstały w latach 1967-1970 i były zarządzane przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Budowlani”. Najwcześniej został oddany do zamieszkania budynek przy ulicy Solskiego 8 w 1967 r. następne: Solskiego 3 i Ugory 27A-G w latach 1968-1970.

his05

budynki na Szwederowie

Po decyzji o rejonizacji władania zasobami mieszkaniowymi w Bydgoszczy Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa z dniem 1 stycznia 1974 r. przejęła 28 budynków na Błoniu od innych bydgoskich spółdzielni oraz przy ul. Grunwaldzkiej 44-46 i Jasnej 1, a w dniu 1 stycznia 1979 r. Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa oddała z kolei 19 budynków i 4 pawilony usługowo-handlowe na Wyżynach B-1 i kilka w innych rejonach miasta. Jednocześnie w tym samym roku Spółdzielnia przejęła budynki Ugory 27A-G i przy ul. Solskiego (łącznie 10 budynków, 1 pawilon i garaże). W dniu 27.10.1978 r. nasza Spółdzielnia oddała do użytku pierwszy własny budynek na Szwederowie przy ul. M. Konopnickiej 29. W latach 1979 do 1991, Spółdzielnia wybudowała na Szwederowie 38 kolejnych budynków mieszkalnych i 56 garaży murowanych.

tab01

 Stan posiadania BSM na 31.12.1974 r.

Rok 1975 był ostatnim okresem pełnienia przez poszczególne spółdzielnie roli bezpośredniego inwestora. Od 1 stycznia 1976 r. zadania te przejęła Wojewódzka Spółdzielnia Mieszkaniowa, w imieniu której funkcję tę sprawował Zakład Projektowania i Usług Inwestycyjnych „Inwestprojekt”. Ten sposób inwestorstwa trwał do 31 grudnia 1981 r., po czym ponownie spółdzielnie zaczęły prowadzić inwestycje we własnym zakresie. Tak więc w latach 1976-1981 działalność Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej ograniczała się do robót remontowo- konserwacyjno-eksploatacyjnych.

Dla przyspieszenia tempa budownictwa zaaprobowano wykonywanie prac wykończeniowych przez przyszłych mieszkańców. I tak dla przykładu, w 1979 r. przyszli członkowie sami kładli posadzki, malowali ściany w blisko 100 mieszkaniach w nowo budowanym Osiedlu Wzgórze Wolności i Osiedlu Szwederowo. Niestety pomimo upowszechniania tej idei, nie udało się zwiększyć rozmiarów budownictwa. Pomimo wielu trudności dalej budowano, bo potrzeby były ogromne. W 1980 r. BSM przejęła od budowniczych 31 budynków na Wzgórzu Wolności i Szwederowie. W porównaniu z 1979 r. był to wzrost powierzchni użytkowej o ponad 13%. W latach 1981-1982 przekazano do użytku kolejne bloki na Szwederowie, Wzgórzu Wolności i przy ulicy Czarna Droga, a w 1983 r. przy ul. Beskidzkiej, Tadeusza Czackiego, Antoniego Chołoniewskiego i Nowodworskiej. Z kolei w 1984 r. kolejne budynki na Wzgórzu i Szwederowie. Trwała budowa bloków przy ulicy Halickiej i Wysokiej. Budowano także żłobek i przedszkole na Wzgórzu Wolności i bazę przy ul. Inowrocławskiej 1. W 1988 r. Spółdzielnia realizowała 24 zadania inwestycyjne, przekazując do użytku budynki przy ulicy Chłodnej oraz Ósmego Bydgoskiego Pułku Piechoty 6 (obecnie l. Koszarowa), a także pawilon handlowy przy ulicy Tucholskiej 13a. Kontynuowano budowy rozpoczęte w 1987 r.; budynek przy ul. Maksymiliana Jackowskiego 10, bazę remontową przy ul. Inowrocławskiej 1 oraz Klub Osiedlowy przy ulicy M. Konopnickiej 24A. Na koniec 1988 r. zasoby własne naszej Spółdzielni wynosiły 681.820 m2. Było to 297 budynków mieszkalnych i 77 usługowych. Liczba mieszkań wynosiła 13.758. Obsługą mieszkań zajmowały się wówczas 4 administracje: Śródmieście (72 budynki, 1.546 mieszkań), Błonie (82 budynki, 3.829 mieszkań), Szwederowo (89 budynków, 4.793 mieszkań) oraz Wzgórze Wolności (54 budynki, 3.590 mieszkań).

Z dniem 1.01.1993 r. z Osiedla Szwederowo wydzielono dzisiejsze spółdzielcze Osiedle Górzyskowo. Zajmuje ono obszar pomiędzy ulicami Inowrocławską, Bielicką, Solskiego i Strzelecką. Pierwsze budynki przy ul. Czackiego 1, 2, 3, 5, 6, 17, 21, 23 i Gackowskiego 1 budowało w latach 1979 -1981 w systemie OWT Inowrocławskie Przedsiębiorstwo Budowlane. W kolejnych latach 1981-1982, w systemie szczecińskim budynki przy ulicy Gackowskiego 3 i 5; Leszczyńskiego 101, 103, 111 oraz Czackiego 45, 49 stawiał Bydgoski Kombinat Budowlany „Wschód”. W 1982 r. również Bydgoskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego miało swój udział przy budowie bloków przy Leszczyńskiego 105 i 109 system OWT. W latach (1984-1985) w systemie szczecińskim powstały bloki przy ulicy Halickiej 22, 24, 26 i 28; Inowrocławskiej 20 i 22 realizowane przez Bydgoskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego oraz przy Halickiej 30 i Inowrocławskiej 18 – staraniem Przedsiębiorstwa Modernizacji Przemysłu Maszynowego „Techma”.

his06

budynki na Górzyskowie

Do roku 1991 w tym rejonie Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa nie prowadziła żadnych inwestycji. W latach 90-tych wybudowaliśmy:

1991 – 1992 – Gersona 2, 4, 6, Grobla 8, Kossaka 45, 47, 49, 51;
1993 – 1994 – Gersona 1,3,5;
1996 – 1998 – Strzelecka 8a, Kossaka 35, Strzelecka 10.

Budynki zrealizowane do roku 1992 były budowane z udziałem kredytów, a od 1993 r. za pełne środki własne mieszkańców.

tab02

Stan własności i zarządzania BSM na 31.12.1979 r.

Duża ilość budynków na Błoniu wynikała z przejęcia w zarządzanie budynków na Błoniu spoza spółdzielczości m.in. od Przedsiębiorstwa Gospodarki Mieszkaniowej nr 1 (budynki przy Kasprzaka 4, 12, Okrzei 1, 3, 6, 7, 8, Korczaka 7, Morcinka 2, Findera 1, 4, 5 (obecnie Dmowskiego), Nowotki 6, (obecnie Abrahama), Gałczyńskiego 8, 10 i inne)

Lata 80-te

Na początku lat 80-tych, na bazie wydarzeń Sierpnia 1980 r. w spółdzielczości mieszkaniowej również zaszły istotne zmiany w jej funkcjonowaniu. W 1980 roku Rada i Zarząd Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego wystosowali do Prezesa Rady Ministrów memoriał, w którym domagali się określenia zależności pomiędzy państwem a spółdzielczością mieszkaniową.

W roku następnym, w przeddzień wprowadzenia stanu wojennego rozpoczął się VIII Krajowy Zjazd Delegatów Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego. Zjazd został przerwany, a jego dokończenie nastąpiło dopiero w dniach 27-28 listopada 1982 r. W jego obradach Spółdzielnię reprezentowali: mgr Paweł Głowacki, mgr Franciszek Sądej i mgr Bernard Toczkiewicz.

W międzyczasie, Sejm uchwalił w dniu 16 września 1982 r. ustawę – prawo spółdzielcze. Ważnym zapisem ustawy było stwierdzenie, że spółdzielczość mieszkaniowa ma zaspakajać potrzeby swoich członków, a nie wszystkich mieszkańców miast. Rok 1980 był znaczący w historii Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej z powodu obchodu 90- lecie założenia. W dniu 15 grudnia 1980 r. w Domu Kultury ORION odbyła się specjalna uroczystość z okazji jubileuszu. Uroczystość została poprzedzona, zgodnie z uchwałą Zebrania Przedstawicieli Członków, odsłonięciem tablicy pamiątkowej ku czci zamordowanych w latach 1939-1945 działaczy spółdzielni. Tablica została umieszczona przy wejściu do budynku spółdzielni przy ulicy Grunwaldzkiej 12.

his07

Z okazji uroczystości działacze i pracownicy spółdzielni zostali wyróżnieni odznaczeniami i dyplomami. Ponadto BSM odznaczona została Złotą honorowa odznaką CZSBM. Dla uświetnienia jubileuszu, w ramach obchodów 90-lecia, zorganizowano w ciągu roku liczne imprezy kulturalne i sportowe m.in.:

  • koncerty pod nazwą „Ludziom dobrej roboty”.
  • koncert Capelli Bydgostiensis Filharmonii Pomorskiej
  • projekcje filmów z życia mieszkańców na osiedlach
  • występ chóru „Hasło” z Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego
  • spektakl teatralno-muzyczny wykonany przez aktorów Teatru Polskiego
  • powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Jego pierwszym przewodniczącym został wybrany Stanisław Staszak – specjalista ds. bhp i p. poż.

W październiku 1980 r. w składzie Zarządu nastąpiła zmiana. W wyniku powołana inż. Kazimierza Drzewieckiego na stanowisko dyrektora Zakładu Projektowania i Usług Inwestycyjnych „Inwestprojekt” Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej w Bydgoszczy, funkcję I Z-cy Przewodniczącego Zarządu BSM objął inż. Alojzy Gałgański. W swojej pracy Zarząd Spółdzielni ściśle współpracował z Osiedlowymi Komitetami Samorządu Mieszkańców. W sprawozdaniu Zarządu za 1980 r. jako wyróżniających się działaczy osiedlowych wymienia się: Antoninę Raubo, Władysława Witkosia, Henryka Krasińskiego, a wśród byłych działaczy, ale ciągle interesujących się sprawami spółdzielni: Teofila Gackowskiego, Mariana Zycha, Jana Bonina, Czesława Olejniczaka. Dla podkreślenia i przypomnienia zasług Teofila Gackowskiego dla Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w 1985 r. Rada Nadzorcza odbyła uroczyste posiedzenie poświęcone seniorowi naszej spółdzielni, który ukończył 97 lat. Dodatkowo Rada Nadzorcza wyróżniła za działalność w zakresie windykacji należności, realizowanej poprzez bezpośrednie rozmowy – Panów Ludwika Jaroszyńskiego i Pawła Jakubowskiego.

his08

Teofil Gackowski
polski protoplasta Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej 

Początek lat 80-tych był płodny w różne pomysły, które jednak nie zostały zrealizowane. Do nich możemy zaliczyć propozycję przekształcenia osiedla Błonie w osiedle o mieszkaniach rotacyjnych, głównie dla młodych małżeństw. Propozycja ta z jednej strony była związana z tym, że na osiedlu Błonie w latach 60-tych i późniejszych budowano mieszkania o małym metrażu, a z drugiej strony były sugestie budowy mieszkań rotacyjnych, które były zawarte w liście Rady Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego do pracowników i działaczy spółdzielczości mieszkaniowej.

W roku 1982 (trwał stan wojenny), nie odbyło się Zebranie Przedstawicieli Członków gdyż Zarząd nie otrzymał zezwolenia z Urzędu Miasta. Z dniem 1 stycznia 1983 r. zmieniono nazwę Rady Spółdzielni na Radę Nadzorczą i tak jest do chwili obecnej.

Lata 80-te to także w dalszym ciągu czyny społeczne. W jednym z komunikatów Zarząd Spółdzielni napisał: „… wzorem lat ubiegłych załoga naszej spółdzielni włączy się do prac społecznych na naszych osiedlach w ramach ogólno- miejskiego czynu społecznego …. w dniu 11 kwietnia 1987 r. w godzinach od 8.00 do 12.00.” Prace obejmowały naprawę chodników, sadzenie krzewów, porządkowanie placów zabaw, montaż ławek.

Po 1989 roku do chwili obecnej

W wyniku zmian polityczno-gospodarczych po 4 czerwca 1989 r. również spółdzielczość mieszkaniowa weszła na nowe tory funkcjonowania i samodzielności. W naszej spółdzielni nastąpiły zmiany w Zarządzie. Na emeryturę odszedł wieloletni prezes mgr Bernard Toczkiewicz. Nastąpiły też zmiany w składzie Rady Nadzorczej. W latach 1995-1996 likwidacji uległ Zakład Budowlano-Remontowy, wskutek czego liczba pracowników zmalała z 334 do 224. Minęły czasy tanich kredytów, zabrakło też klarownej polityki państwa wobec spółdzielni mieszkaniowych. Pociągnęło to za sobą osłabienie spółdzielczych inwestycji. Pomimo tego w latach 1990-2000 Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa oddała do użytku 685 mieszkań. Również po 2000 roku realizowała nowe inwestycje:

  • w roku 2001 -Beskidzka 8: 47 mieszkań, 1 lokal użytkowy, 17 garaży;
  • w roku 2003 -Beskidzka 4: 36 mieszkań, 13 garaży;
  • rozbudowa administracji Wzgórza Wolności i Górzyskowo.

his09

budynek ul. Beskidzka 8

Ostatnim nowo wybudowanym budynkiem w 2008 r. jest blok przy ulicy Ujejskiego 50, który z mocy prawa stał się wspólnotą mieszkaniowa, którą zarządza Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa.

W wiek XXI Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa weszła w oparciu o nowe podstawy prawne zawarte w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych z 15 grudnia 2000 r. Był to rok, uroczyście obchodzonego jubileuszu 110-lecia działalności.

tab03

Zasoby BSM na dzień 31.12.2000 r.

Z zadań gospodarczych, jako najważniejsze w roku 2000 udało się zrealizować (zakończyć) przebudowę kompleksową instalacji centralnego ogrzewania w 28 budynkach na osiedlu Błonie kosztem ok.7 mln zł, ocieplenie ścian 14 budynków, remont dachów na 27 budynkach mieszkalnych i 1 użytkowym, malowanie 44 klatek schodowych w 15 budynkach, dofinansowanie do wymiany 3456 okien. Ponadto zamontowano 16.903 szt. podzielników kosztów ciepła, w 25 budynkach wyremontowano instalację gazową i wymieniono sterowania w 11 dźwigach. Łącznie w roku 2000 wydatki remontowe wyniosły około 15 milinów zł.

W roku 2001 przy nie podwyższaniu stawki eksploatacyjnej utrzymano dynamikę wykonywanych remontów we wszystkich rodzajach (poza instalacjami c.o i cw.), spłacono przed terminem zaciągnięty kredyt na remonty. Razem wydatkowano na remonty w spółdzielni w 2001 r. kwotę 7,3 miliona  zł.

Na Nadzwyczajnym Zebraniu Przedstawicieli Członków w dniu 25.04.2003 r. uchwalono jednolity tekst statutu dostosowany do postanowień ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z 15.12.2000 r. a także zmian wprowadzonych ustawą z dnia 19.12.2002 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych ustaw. Na Zebraniu Przedstawicieli w dniu 25.06.2004 r. dokonano kolejnych zmian.

Do problemu finansowania remontów Zarząd spółdzielni wraca w „Analizie gospodarki zasobami mieszkaniowym BSM za 2003 r.”:

„W oparciu o analizy potrzeb remontowych trzeba stwierdzić, iż środki pieniężne wpłacane na fundusz remontowy są dalece niewystarczające. Mimo ciągle zwiększającego się zakresu rzeczowego wykonywanych remontów, zaległości z poprzednich okresów wpływają negatywnie na oceną stanu technicznego budynków. Przykładem tego są klatki schodowe. Na niektórych budynkach ostatnie malowanie odbywało się 10 lat temu”. Kolejnym problemem sygnalizowanym przez Zarząd to konieczność przyspieszenia termorenowacji budynków.

Wg stanu na dzień 31.12.2003 r. Spółdzielnia miała uregulowany stan prawny gruntów wielkości 92,81 ha, co stanowiło 94,11 % całości gruntów będących we władaniu Spółdzielni. W eksploatacji posiadała 244 budynki mieszkalne o 14.641 mieszkaniach, 28 budynków niemieszkalnych, 303 lokale usługowe i 488 garaży o łącznej powierzchni użytkowej 734.113 m2.

Rok 2004 w Spółdzielni, to dalsza realizacja działań z zakresu bieżącej eksploatacji i remontów, a przede wszystkim wybory Samorządów Nieruchomości. Po wielu zabiegach ówczesnego Przewodniczącego Rady Nadzorczej Leszka Małeckiego – dokonano zmian w statucie, uchwalono odpowiednie regulaminy i w każdej nieruchomości odbyły się zebrania, na których członkowie spółdzielni wybierali 3-5 osobowe składy Prezydiów Samorządów. Samorządy takie powstały w 130 nieruchomościach, zaś ich przewodniczący utworzyli 5 Spółdzielczych Rad Osiedli.

W tym samym roku członkowie Spółdzielni uzyskali atrakcyjną możliwość wykupu gruntu na własność z 95% bonifikatą. W Spółdzielni dokonano wyceny większości gruntów i konkretne oferty przedstawiono członkom poszczególnych nieruchomości. Po uzyskaniu deklaracji akceptacji od większości członków (60%) i wpłacie pieniędzy na konto Spółdzielni, zgłaszano do gminy wnioski dla tych nieruchomości o wykup gruntu. Później wymagany próg obniżono do 50%. Najwcześniej rozpoczęto wykupy na osiedlu Błonie i tam mają one największy zasięg. Na dzień dzisiejszy nie wykupiono w Osiedlu tylko 2 nieruchomości.

W Zarządzie Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej nastąpiły zmiany. inż. Adam Bielak, dotychczasowy zastępca prezesa ds. Technicznych odszedł na emeryturę i jego stanowisko objęła członek Zarządu Aleksandra Domke, a na stanowisko zastępcy prezesa d/s eksploatacji Rada Nadzorcza powołała Leszka Małeckiego, dotychczasowego Przewodniczącego Rady Nadzorczej.

Po Zebraniach Grup Członkowskich w 2004 r., w dniu 25 czerwca tego roku odbyło się w Domu Kultury ORION Zebranie Przedstawicieli Członków, na którym wybrano nowy 17 – osobowy skład Rady Nadzorczej, liczebnie pomniejszony o 4 jej członków.

Zgodnie z ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych, Zarząd spółdzielni dokonał podziału mienia spółdzielczego na poszczególne nieruchomości mieszkaniowe, lokale użytkowe i garaże.

tab04

Podział nieruchomości w Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej

W 2007 roku zaczęły obowiązywać nowe przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, które obarczyły spółdzielnię podatkiem dochodowym od przychodów uzyskanych poza gospodarką mieszkaniową. Ponadto z dniem 31 lipca 2007 r. zaczęła obowiązywać znowelizowana ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych z 14 czerwca tegoż roku., w której ustawodawca postawił gigantyczne zadanie spółdzielniom, w tym m.in. wprowadzając nakaz zrealizowania wszystkich wniosków o przeniesienie własności lokali w ciągu 3 miesięcy od daty ich złożenia. W ciągu tylko pierwszych kilku miesięcy takich wniosków wpłynęło do Spółdzielni ponad 2 tys. Dla realizacji tego zadania Zarząd zwiększył zatrudnienie w odpowiednich komórkach organizacyjnych Spółdzielni i podjął współdziałanie z kilkoma biurami notarialnymi. Spółdzielnia jednocześnie zmieniła zasadniczo zasady odpłatności przez członków zobowiązań za wykup prawa własności do gruntów, będących w użytkowaniu wieczystym od gminy Bydgoszcz (Nadzwyczajne Zebranie Przedstawicieli 29-30.11.2007 r.). Wprowadzono możliwość zapłaty w 10 ratach. Bardzo pozytywnym zjawiskiem w 2007 r. był dalszy spadek zadłużenia z tytułu opłat za mieszkania, które zmniejszyło się o 19% w stosunku do roku poprzedniego. W tym też roku Spółdzielnia uzyskała certyfikat ISO 9001-2000 nadany przez firmę certyfikującą – ISOQAR. W roku ubiegłym certyfikat ten został potwierdzony i przedłużono jego ważność do roku 2013.

Również w roku 2007 nastąpiła zmiana na stanowisku Prezesa Zarządu. Dotychczasowy Prezes mgr Ryszard Kocieniewski przeszedł na emeryturę, a Rada Nadzorcza z dniem 1.04.2007 r. na to stanowisko, powołała mgr inż. Tadeusza Stańczaka, dotychczasowego Kierownika Administracji Osiedla Śródmieście.

tab05

Stan zasobów zarządzanych przez Spółdzielnię na dzień 31.12.2009 r.

Skalę obowiązków jakie nałożyła na naszą Spółdzielnię ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych z 2007 roku obrazuje ilość zawartych aktów notarialnych tylko w jednym – 2008 r. w którym zawarto 1615 aktów notarialnych, sankcjonujących nabycie wyodrębnionej własności lokalu przez posiadaczy spółdzielczych praw do lokalu (głównie lokatorskich, gdyż Zarząd nadał im priorytet). Łącznie zaś od początku przeniesień własności lokali do 31.12.2008 r. wyodrębniono 3351 mieszkań. Działania te kontynuowano w 2009 r. W tym samym 2008 r. od gminy Bydgoszcz zakupiono grunty o pow. 192.556 m2 dla 28 nieruchomości. Łącznie prawo własności do gruntów Spółdzielnia wykupiła dla 111 nieruchomości. W zakresie prowadzonych remontów rok 2008 był rekordowy, m.in. dzięki preferencyjnym kredytom na termomodernizację. Trend ten kontynuowano w 2009 r.

Wyodrębnianie własności lokali trwa nadal i jest jednym z najważniejszych zadań Zarządu Spółdzielni. Na koniec 2009 roku przeniesiono w Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej ponad 5,8 tys. tytułów własności lokali.

Podsumowanie
 

his10

Publikacje poświęcone historii Bydgoskiej  Spółdzielni  Mieszkaniowej
(jubileuszowe wydania z 1970,1990 i 2000 roku)

Obecnie zasoby Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej znajdują się na 5 osiedlach: Śródmieście, Błonie, Szwederowo, Górzyskowo i Wzgórze Wolności.

Godne podkreślenia jest również prowadzenie przez Bydgoską Spółdzielnię Mieszkaniową bardzo szerokiej działalności społeczno- kulturalno-oświatowej, którą zapoczątkowały małe placówki (świetlice, pracownie politechniczne, harcówki i przedszkole społeczne). Lata 70 – i 80-te to rozkwit osiedlowej kultury. Najpierw w roku 1973 zaczął działać na Błoniu klub „Czołówka”, a dwa lata później uruchomiono Dom Kultury „ORION”. Również na innych osiedlach tworzono placówki podobnego typu (w 1979 r. – na Wzgórzu Wolności Osiedlowy Dom Harcerza „AZYMUT”, działający do 1998 r.) w 1989 r. na Szwederowie Klub „ARKA”. Z placówek tych do dzisiaj funkcjonują „ORION” i „ARKA”, które nadal prowadzą aktywną działalność.

Jak napisano w jubileuszowym, wspomnieniowym wydaniu ”Najstarsza w regionie. 110 lat Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej” (cyt.)…. „Swoje powstanie i obecny kształt zawdzięcza Spółdzielnia szeregu działaczom”, którzy ideę spółdzielczości krzewili i byli jej wierni przez całe życie. Na szczególne wspomnienie zasługuje osoba wielkiego patrioty i społecznika, Pana Teofila Gackowskiego, polskiego protoplasty Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, który całe swoje życie poświęcił naszej spółdzielni, reaktywując ją po I i II wojnie światowej i bardzo aktywnie działając w jej organach na najważniejszych stanowiskach, w Radzie i Zarządzie. Pochodził z patriotycznej polskiej rodziny. Zawodowo związany przez kilkadziesiąt lat, aż do emerytury w 1954 r. z Warsztatami Kolejowymi w Bydgoszczy. Za działalność społeczną w spółdzielczości mieszkaniowej odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem X- lecia PRL, odznaką Zasłużony działacz ruchu spółdzielczego, złotą odznaką Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego, medalem 1000-lecia. Pozostała po nim pamięć bydgoskich spółdzielców, pamięć o zwykłym, ale i też niezwykłym człowieku, bez reszty oddanym pracy społecznej dla drugiego człowieka i stąd też jedna z ulic na Górzyskowie nosi Jego imię.

Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa należy nie tylko do najstarszych spółdzielni mieszkaniowych, ale i do największych w mieście Bydgoszczy. Stąd też ma swoje znaczące miejsce zarówno w historii miasta Bydgoszczy jak i też w jej teraźniejszości i przyszłości.

Warto przypomnieć, że w organizowanych różnego rodzaju współzawodnictwach Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa należała do najlepszych w kraju i województwie. W roku 1967 zajęła pierwsze miejsce w ogólnopolskim współzawodnictwie. W latach 1968 i 1969 wyróżniona została za zasługi dla miasta Bydgoszczy. W 2000 roku wyróżniono ją Złotą Odznaką „Zasłużony dla Budownictwa”. W roku 2004 redakcja branżowych „Profili” przyznała Spółdzielni „Platynową Kielnię” za systematyczną budowę mieszkań przy najniższym koszcie jednostkowym, a w 2007 r. „ Platynową Kielnię z Diamentem” za troskę o stan techniczny budynków, również tych z ponad stuletnią tradycją.. Za budynki przy ulicy Ujejskiego 11A oraz Ujejskiego 50 Spółdzielnia uzyskała Grand Prix 2006 i 2007 Pomorza i Kujaw.

Od lat Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa jest członkiem Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy.

Uwagi końcowe

W ostatnich trzech latach Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa systematycznie i ambitnie realizuje zadania postawione przez znowelizowaną 14 czerwca 2007 roku ustawę o spółdzielniach mieszkaniowych. Dotyczy to przenoszenia własności lokali, wykupu praw własności gruntów, a także wdrożenia nowych zasad ewidencji i rozliczania kosztów eksploatacji i utrzymania nieruchomości – indywidualnie dla każdej z nich.

Spółdzielnia z powodzeniem realizuje wieloletni Plan Perspektywiczny, obejmujący kompletne ocieplenia budynków mieszkalnych, utrzymując do chwili obecnej założoną dynamikę działania. Zaawansowanie w wykonaniu tego zadania na koniec 2009 roku przekroczyło 80 % i stwarza duże szanse na jego planowe zakończenie w roku 2011. Jest to możliwe dzięki wykorzystaniu od roku 2007 kredytów (preferencyjnych), a także zasilaniu funduszu remontowego w ostatnich latach znaczącą kwotą nadwyżki bilansowej, wynoszącą prawie 3 mln zł rocznie, co należy uznać za duży sukces działalności komercyjnej Spółdzielni. Świadczy to o racjonalnym wykorzystaniu zbudowanego przez lata majątku wspólnego – dla dobra członków Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Dziś Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa nadal wiedzie prym w Bydgoszczy nie tylko pod względem wielkości zasobów oraz prowadzonej działalności kulturalno-oświatowej, ale przede wszystkim z uwagi na rozszerzoną działalność samorządową. Istniejące od 2004 roku Samorządy Nieruchomości, dzięki funkcjom opiniodawczym, wnioskodawczym i kontrolnym uspołeczniają decyzje Zarządu oraz zwiększają transparentność funkcjonowania Spółdzielni.

Ostatnim doniosłym wydarzeniem w historii naszej Spółdzielni było uchwalenie nowego Statutu. W dniu 12 marca 2010 r. Zebranie Przedstawicieli Członków uchwaliło zmiany do Statutu Spółdzielni, dostosowując go do wymogów ustawy z 2007 roku. Wprowadzono m.in. Walne Zgromadzenie w częściach, jako najwyższy samorządowy organ Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej

Materiały historyczne zebrał i opracował:
mgr Henryk Reszka – Kierownik Osiedla Błonie i jednocześnie pełnomocnik Zarządu Spółdzielni
przy współpracy z Prezesem Zarządu – mgr inż. Tadeuszem Stańczakiem